Măng chua, món ăn đặc trưng của người Thái Sơn La

Người Thái ở Sơn La có nhiều cách chế biến từ măng. Mùa măng trên Sơn La bắt đầu từ tháng 6 khi mùa mưa bắt đầu và kết thúc vào độ đông. Măng có nhiều loại măng như măng lay, măng tre, măng nứa, măng đắng, măng hốc…Để làm măng chua ngon, họ thường đào củ măng để làm vì nó non, ngọt.

Măng khi lấy về rửa sạch. Chỗ nào còn phấn măng thì đem lau sạch, để ráo nước. Thường thì người Thái họ sẽ thái mỏng hoặc đập dập măng muối cho nhanh chua nhanh ngấu.

Măng được lèn kỹ vào các chum và bịt kín bằng lá dong, lá chuối, để nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời. Khoảng 2 đến 3 ngày giở ra lèn kỹ lại, cứ như vậy đến khi măng ngấu và có thể để quanh năm, thậm chí để được vài năm. Khi lấy măng phải dùng những dụng cụ sạch, không dính dầu mỡ, nếu không sẽ bị hỏng.

Các món ăn từ măng chua khá đa dạng, phong phú và chiếm vị trí trọng tâm của mâm cơm người Thái. Nếu măng đã ngấu lâu ngày, phải vắt thật kỹ, đãi qua nước để bớt độ chua, đun nhỏ lửa cho sôi lâu, chín kỹ để không có mùi he, nồng của măng. Người Thái thường nấu canh măng chua với cá, tôm tép, ếch, nhái… Măng chua được xào với các thực phẩm trên đến khi chín, sém cạnh, tra mắm muối, đổ lượng nước vừa đủ, ninh kỹ, trước khi bắc xuống, cho gia vị là hành lá, tía tô, mùi tầu, canh măng chua được ăn ghém với rau sống. Ngoài ra, măng chua có thể nấu với nước luộc thịt lợn, gà, vịt… Đây là món ăn dân dã, dễ chế biến, hợp khẩu vị nhiều người.

Ngoài ra còn có măng chua xào, như người xuôi thì măng để vậy xào. Riêng người Thái sẽ bóp nhuyễn măng, xào với thịt, cá, gà…cho nước giống nấu canh, ăn sệt sệt.

Nước măng chua: Nước măng được đun sôi, cô đặc để nước có mầu mận chín, gọi là “nặm xổm lanh”- nước chua đỏ. Nước măng chua thường dùng để ăn gỏi cá. Nước măng chua còn là một thứ nước chấm độc đáo của người Thái. Chỉ cần một ít thịt bò băm nhỏ, rang khô hoặc vài con cá nhỏ nướng chín, băm nhuyễn, trộn đều với các loại gia vị và nước măng chua là đã có món nước chấm rau sống đậm đà gọi là “lạp súc”, “cỏi súc” (các món lạp và gỏi chín).

Ngoài ra, trong bữa cơm gia đình không thể thiếu măng ớt. Măng ngâm ớt là loại măng tre hái trong rừng, nhỏ bằng ngón tay, đặc ruột, ăn giòn, cay cay, mặn mặn. Ăn rất thích.

Sự độc đáo từ những món măng của người Thái tạo nên không gian văn hoá ẩm thưc sinh động, phong phú cho Sơn La nói riêng và cho Tây Bắc nói chung. Nếu bạn có thời gian đi du lịch ghé thăm Sơn La, nhất định bạn nên thử món măng chua của người Thái một lần để cảm nhận.